Orta Doğu ülkeleri kuraklık sebebiyle tarım, sanayi ve günlük kullanımda artan tatlı su muhtaçlığına devayı deniz suyunu arıtarak bulmaya çalışıyor.
İklim değişikliğinin şiddetlendirdiği kuraklık dünyanın birçok bölgesinde su kıtlığına yol açıyor. Bu durum son yıllarda deniz suyu arıtımına (desalinasyon) yönelik çalışmaları ve yatırımları hızlandırdı.
Uzmanlar, desalinasyonun dünyada gitgide gereksinim duyulan ve gelişen bir teknoloji olmakla birlikte bilhassa Orta Doğu üzere su kaynaklarının az bulunduğu bölgelerde bir mecburiyet haline geldiğini belirtiyor.
“DESALİNASYON KAÇINILMAZ BİR TEKNOLOJİ”
Desalinasyonla ilgili bilimsel çalışmalar yürüten İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Öğretim Üyesi Doç. Dr. Derya Yüksel İmer, AA muhabirine yaptığı açıklamada, “Katar ile sürdürdüğümüz çalışmalar sonucunda geldiğimiz nokta artık desalinasyon tesislerinin denize kıyısı olan birçok ülkede kaçınılmaz bir teknoloji olduğu istikametinde.” dedi.
Katar’ın kentsel su muhtaçlığının yüzde 97’sini desalinasyondan elde ettiğini belirten İmer, “Bu çok yüksek bir oran. Bilhassa Dünya Kupası’nda bu su gereksiniminin daha da artmasıyla desalinasyon teknolojilerine yönelimin çok olduğunu da duydum.” sözlerini kullandı.
İmer, son yıllarda bu kapsamdaki çalışmaların arıtılmış suyun randımanının artırıldığı, etrafa zararın en aza indirildiği alanlara yöneldiğini söyledi.
PROF. GÜÇLÜ İNSEL: “ATIK SULARIN GERİ DÖNÜŞÜMÜ ÖNEMLİ”
Deniz suyu arıtımının çeşitleri olduğunu kaydeden Yüksek Etraf Mühendisi Prof. Dr. Güçlü İnsel, “Yüksek basınçlı membrandan geçirilerek suyun tuzu alınıyor ve tuzu alınmış suya bir ek arıtma uygulanması onu kullanılabilir hale getiriyor. Su kaynağının hiç olmadığı yerlerde kullanılabilecek bir teknoloji. Lakin bu maliyetli bir teknoloji; metreküp başına 0,8-1 dolar ortası bir maliyeti olabiliyor.” dedi.
Prof. Dr. Güçlü İnsel
Prof. Dr. Güçlü İnsel ise maliyetli bir teknoloji olan desalinasyonun birinci olarak denizaltılarda kullanılmaya başlandığını belirtti.
Deniz suyu arıtımının yanı sıra atık suların geri kazanımıyla su kaynakları oluşturulmasının ehemmiyetine dikkati çeken İnsel, bu cins yatırımlarda yerleşim yerine nazaran yapılacak çalışmalarla su idare planı oluşturulması gerektiğini vurguladı.
İnsel, “Elinizde hiçbir su kaynağı yoksa, mecburen onu yapmak zorundasınız. Mesela birtakım tesislerde var, hatta kanalizasyon sularından elde ettiği suyu da kullanan, teknolojiyi o düzeye getiren ülkeler var.” diye konuştu.
ORTADOĞU ÜLKELERİNDE DESALİNASYON
AA muhabiri, yetersiz tatlı su kaynağına sahip Orta Doğu ülkelerinde kuraklığın artmasıyla giderek daha fazla kıymet verilen deniz suyu arıtma çalışmalarını derledi.
Aslında Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Kuveyt, Bahreyn üzere ülkeler bu prosedürü uzun müddettir kullanıyor, son yıllarda ise desalinasyon yatırımlarındaki artış dikkati çekiyor.
Dünyada en çok su meşakkati çeken ülkeler ortasında bulunan Ürdün, geçen yıl geniş kapsamlı bir desalinasyon tesisi kurulması için 1 milyar dolarlık yeni projesini açıkladı.
Bu yılın sonlarına yanlışsız inşasına başlanması planlanan tesisle Kızıldeniz’den yıllık yaklaşık 300 milyon metreküp deniz suyunun halkın kullanımına kazandırılması hedefleniyor.
– Suudi Arabistan
Suudi Arabistan, bölgede desalinasyon metodunu uygulayan birinci ülkeler ortasında yer alıyor.
Kızıldeniz’de batık bir savaş gemisinde bulunan aletlerle deniz suyu arıtımını öğrenen Suudi Arabistan, tatlı su kaynaklarını desteklemek hedefiyle birinci defa 1928’de deniz suyunu tuzdan arıttı.
Halihazırda Suudi Arabistan’da günlük 6 milyon metreküpten fazla deniz suyu arıtma kapasitesine sahip 33 desalinasyon tesisi bulunuyor.
Deniz suyu arıtma prosedürüne yatırımlarını günden güne artıran Suudi Arabistan, yılda 2,3 milyar metreküpten fazla tatlı su üretiyor ve bu sayı dünyadaki deniz suyu arıtımının yüzde 20’sine denk geliyor.
Riyad idaresi, 2027’ye kadar günlük deniz suyu arıtma kapasitesini 7,5 milyon metreküpe çıkarmayı planlıyor.
– Birleşik Arap Emirlikleri
BAE, su gereksiniminin yüzde 42’sini karşıladığı deniz suyu arıtma sistemini 1977’de kullanmaya başladı.
Deniz suyu arıtımına geçen yıl 2 milyar dolar yatırım yapan ülkede en önemli 70 tesis yer alıyor.
BAE, dünyada arıtılan deniz suyunun yüzde 15’ine tekabül eden yıllık 1,7 milyar metreküp su arıtımı gerçekleştiriyor.
– Katar
Katar, toplam su muhtaçlığının yaklaşık yarısını, evsel su muhtaçlığının da neredeyse tamamını karşılayan deniz suyu arıtma sürecine 1953’te başladı.
Ülkede şu an günlük üretim kapasitesi 2 milyon metreküpten fazla en önemli 3 arıtma tesisi bulunuyor.
– Bahreyn
Deniz suyu arıtımı için birinci tesisini 1975’te kuran Bahreyn, su gereksiniminin yüzde 80’ini bu yolla karşılıyor.
Bahreyn’deki yıllık 300 milyon metreküpten fazla kapasitesiyle 5 arıtım tesisi faaliyet gösteriyor.
– Kuveyt
Kuveyt, içme suyu gereksinimine deva olarak deniz suyu arıtma sürecine 1951’de başladı. Ülkede şu an günlük üretim kapasitesi 3 milyon metreküpü aşan 8 arıtma tesisi bulunuyor.
Deniz suyu arıtma sistemiyle elde edilen kaynaklar Kuveyt’in su kaynaklarının yüzde 60’ını oluşturuyor.
Ülkede deniz suyu arıtımından yıllık 750 milyon metreküpten fazla tatlı su elde ediliyor.
– İran
Son devirde barajlarındaki doluluk oranı yüzde 38’e gerileyen İran, ağustos ayında bilhassa su kıtlığının alarm verdiği güney eyaletlerinde desalinasyon tesislerine yatırımını artırdığını duyurdu.
Ülkede şu an 75 arıtma tesisinden günlük yaklaşık 450 bin metreküp tatlı su elde ediliyor.
Tahran idaresi, 2025’e kadar tesis sayısını 95’e, su arıtma kapasitesini de günlük 650 bin metreküpe çıkarmayı hedefliyor.
İsrail ablukası altındaki Gazze Şeridi’nde bulunan 3 desalinasyon tesisi (deniz suyunu arıtma), yeraltı sularının tuzluluk oranının yükseldiği bölgede yaklaşık 2 milyon Filistinli için can simidi oluyor. Gazze’de üretimlerine 2014 yılında başlanan 3 tesis bulunuyor. Bunlardan biri olan ve Avrupa Birliğinin (AB) finansmanıyla Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) tarafından hayata geçirilen Güney Gazze Desalinasyon Tesisi, Han Yunus ve Refah kentlerine içme suyu sağlıyor. AA
DENİZ SUYU ARITMA TESİSİ GAZZE’YE CAN OLUYOR
İsrail ablukası altındaki Gazze Şeridi’nde yer alan 3 desalinasyon tesisi, bölgede yaklaşık 2 milyon Filistinli için can suyu niteliğinde.
Suların yüzde 97’sinin içmeye uygun olmadığı Gazze Şeridi’ndeki nüfusun yüzde 35’i deniz suyunun arıtılmasıyla içme suyuna erişiyor.
Bölgedeki tesislerden günlük yaklaşık 37 bin metreküp su elde ediliyor.
– İsrail
Deniz suyu arıtma sistemine 2005’te başlayan İsrail, mevcut 5 tesis sayesinde yıllık 585 milyon metreküp içme suyu elde ediyor.
Deniz suyu arıtımı için yatırımlarını artıran İsrail’de inşaatı süren 2 yeni tesisin faaliyete geçmesiyle 2026’nın sonuna kadar evsel su tüketimi gereksiniminin yüzde 95’inin deniz suyu arıtma usulüyle karşılanması planlanıyor.
– Cezayir
Cezayir’de etkin 15 deniz suyu arıtma tesisinde yıllık yaklaşık 750 milyon metreküp tatlı su elde ediliyor ve deniz suyu arıtma usulüyle ülkenin içme suyunun ortalama yüzde 17’si karşılanıyor.
Kuraklık sebebiyle son 3 yıldır tatlı su kaynaklarında önemli düşüş yaşayan Cezayir, yeni yatırımlarla bu oranı 2030’a kadar yüzde 60’a çıkarmayı hedefliyor.
Cezayir idaresi son olarak 1200 kilometrelik kıyı şeridi boyunca desalinasyon tesisleri kuracağını duyurdu.
– Fas
Son yıllarda şiddetli kuraklıkla gayret eden Fas’ın 2020-2027 periyodunda içme suyu için yapmayı planladığı 12 milyar dolarlık yatırımda deniz suyu arıtma tesisleri değerli yer tutuyor.
Mevcut 9 arıtma tesisinden yıllık 147 milyon metreküp tatlı su üreten Fas, 2030’a kadar 20 yeni arıtım tesisi kurmayı planlıyor.
Son 40 yılın en şiddetli kuraklığının kaydedildiği Fas’ta su ıstırabından en çok etkilenen Agadir kenti, içme suyuna deniz suyu arıtımı sayesinde ulaşıyor. AA